Η ενημέρωση για το Εθνικό Σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης - «Πρωταρχικός στόχος παραμένει ο εμβολιασμός των ενηλίκων» (video)
Διαφήμιση - Advertisement
Διαφήμιση - Advertisement
Το απόγευμα της Δευτέρας πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη ενημέρωση για το Εθνικό Σχέδιο Εμβολιαστικής Κάλυψης κατά της νόσου COVID-19 από την Oμότιμη Kαθηγήτρια Παιδιατρικής και Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου και τον Γενικό Γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριο Θεμιστοκλέους.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ:
Θα ήθελα πριν την τακτική ενημέρωση να εκφράσω τα βαθιά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια της 44χρονης Γλυκερίας από την Κρήτη που έφυγε από τη ζωή λόγω του σπάνιου συνδρόμου θρόμβωσης με θρομβοπενία που οφείλεται στο εμβόλιο της AstraZeneca.
Την τελευταία εβδομάδα, ένα από τα κύρια θέματα που απασχόλησαν ήταν ο εμβολιασμός παιδιών και εφήβων έναντι του κορoνοϊού. Οι ραγδαίες εξελίξεις στις επιστημονικές μελέτες έφεραν απρόσμενα γρήγορα τη δυνατότητα εμβολιασμού παιδιών από την ηλικία των 12 έως 15 ετών, ενώ υπάρχει προοπτική επέκτασης του εμβολιασμού στο άμεσο μέλλον και σε μικρότερες ηλικίες.
Στα μέσα Μαΐου το ECDC, το Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων, διατύπωσε τη σύσταση εμβολιασμού των παιδιών παραθέτοντας και τους λόγους που το οδήγησαν σε αυτή την απόφαση. Αμερική και Καναδάς ήδη εμβολιάζουν τα παιδιά.
Πριν τρεις ημέρες ακολούθησε η τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και η Ειδική Επιτροπή Ιατρικών Προϊόντων για Ανθρώπινη Χρήση, η CHMP, η οποία ενέκρινε και εκείνη την επέκταση της ηλικίας εμβολιασμού με εμβόλιο mRNA σε παιδιά ηλικίας 12 έως 15 ετών.
Η απόφαση στηρίχθηκε σε μελέτη που αφορούσε 2.260 παιδιά της ηλικίας 12 έως 15 ετών, τα οποία σύμφωνα με το ερευνητικό πρωτόκολλο, το ειδικό για παιδιά, παρακολουθήθηκαν για να διαπιστωθεί ότι το εμβόλιο είχε τα πλεονεκτήματα που θέλουμε να έχει κάθε εμβόλιο, δηλαδή πρώτον ότι ήταν ανοσογόνο, παρήγαγαν αντισώματα και μάλιστα σε ψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, και αποτελεσματικό.
Από τα 1.005 παιδιά που εμβολιάστηκαν, κανένα δεν ανέπτυξε νόσο σε σύγκριση με 16 παιδιά από τα 978 που ανήκαν στην ομάδα μαρτύρων. Δηλαδή η αποτελεσματικότητα ήταν περίπου 100%.
Τα παιδιά παρουσίασαν ήπιες, συνήθεις ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ξέρουμε από τα παιδικά λεγόμενα εμβόλια. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ο περιορισμένος αριθμός παιδιών που συμπεριλαμβάνει η μελέτη δεν θα μπορούσε να ανιχνεύσει σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης, η PRAC, ερευνά επίσης τις περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας που έχουν καταγραφεί από το εμβόλιο της Pfizer και έχουν αναφερθεί σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 30 ετών χωρίς όμως να έχει επιβεβαιωθεί η σχέση με το εμβόλιο.
Η Επιτροπή έκρινε ότι τα οφέλη υπερτερούν από τους πιθανούς ενδεχόμενους κινδύνους, ιδιαίτερα για παιδιά με υποκείμενα προβλήματα. Βασική, βέβαια, προϋπόθεση αποτελεί πάντα η αυστηρή επιτήρηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας σε παιδιά και ενήλικες σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
Η έγκριση από τον ΕΜΑ σηματοδοτεί τη δυνατότητα από κάθε χώρα να μπορεί να διαμορφωθεί μια στρατηγική, μια πολιτική εμβολιασμού ανάλογα με τα στοιχεία που διαθέτει η κάθε χώρα.
Όπως γίνεται και για όλα τα εμβόλια, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνεκτιμά πολλούς παράγοντες και διαμορφώνει το σκεπτικό και την απόφασή της, την οποία και την δημοσιοποιεί όταν πρόκειται να εξετάσει την έγκριση ενός εμβολίου.
Οι παράγοντες που θα συνεκτιμηθούν είναι παράγοντες που αφορούν τη νόσο- γνωρίζουμε ότι, ευτυχώς, η νόσος του κορονοϊού έχει ήπια πορεία στα παιδιά- τη συμμετοχή των παιδιών στη διασπορά του ιού στην κοινότητα εν καιρώ επιδημίας, τα πλεονεκτήματα από τον εμβολιασμό σε σχέση με την εκπαίδευση αλλά και τις δραστηριότητες στις οποίες πρέπει να δραστηριοποιούνται τα παιδιά, την ασφάλεια του εμβολίου και την αποτελεσματικότητα και την αποδοχή του εμβολίου από τους γονείς με τη συναίνεση των οποίων θα γίνει ο εμβολιασμός.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι ο πρωταρχικός στόχος παραμένει ο εμβολιασμός των ενηλίκων.
Η Εθνική Επιτροπή θα μελετήσει όλες τις παραμέτρους του θέματος, προκειμένου να διατυπώσει την πρότασή της για τον εμβολιασμό που δεν θα έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, αυτό να το θυμίσουμε, όπως και το ρόλο της Επιτροπής που είναι συμβουλευτικός.
Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε αναφερθεί στην τροποποίηση του σχήματος εμβολιασμού για τα άτομα που έχουν νοσήσει με κορονοϊό, μεταβάλλοντας το σχήμα του εμβολιασμού σε μια δόση 6 μήνες μετά τη νόσηση.
Η ημερομηνία διάγνωσης θα πρέπει να διευκρινίσουμε θεωρείται η ημερομηνία της πρώτης διαγνωστικής εξέτασης μέσω ή αντιγονικού τεστ (rapid test) ή μοριακού τεστ (τη γνωστή PCR) που έχουν καταγραφεί στο επίσημο μητρώο COVID του ΕΟΔΥ.
Τα self-test και τα τεστ αντισωμάτων δεν αποτελούν επίσημη διάγνωση για καταγραφή της νόσου στο μητρώο COVID. Τα παραπάνω να διευκρινίσουμε δεν περιλαμβάνουν άτομα της κατηγορίας Α.
Θυμίζω ότι η κατηγορία Α, σύμφωνα με την αρχική προταιρεοποίηση των εμβολιασμών, περιλαμβάνει άτομα υψηλού κινδύνου, τα οποία αν έχουν ξεκινήσει τον εμβολιασμό τους, θα ακολουθήσουν τις ειδικές για αυτά οδηγίες.
Σημειώνεται ότι οι συστάσεις πάντα θα επικαιροποιούνται ανάλογα με τα επιστημονικά δεδομένα. Τις τελευταίες ημέρες και γενικά τις τελευταίες εβδομάδες, πολύ ενδιαφέρον συγκεντρώνουν θέματα σχετικά με την 3η πιθανή δόση ενός εμβολίου, τους συνδυασμούς διαφόρων εμβολίων ή και για τη δημιουργία και την ύπαρξη άλλων νέων εμβολίων.
Υπάρχει δηλαδή μία συνεχής ροή επιστημονικών πληροφοριών, αλλά ας μη ξεχνάμε ότι η ανάγκη που παραμένει πάντα σταθερή, είναι η ταχεία και ευρεία εφαρμογή των εμβολίων που ήδη βρίσκονται στα χέρια μας.
Μ. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ:
Έχουν πραγματοποιηθεί από το πρωί μέχρι σήμερα περισσότεροι από 70.000 εμβολιασμοί και η μέρα αναμένεται να κλείσει πάλι κοντά στους 100.000 εμβολιασμούς.
Από την πρώτη μέρα που ξεκινήσαμε έχουν πραγματοποιηθεί περισσότεροι από 5.570.000 εμβολιασμοί. Περισσότεροι από 3.630.000 συμπολίτες μας έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση, ποσοστό 34,5%, και περισσότεροι από 2.040.000 συμπολίτες μας έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους, ποσοστό 19,44%.
Σε σχέση με τις παραδόσεις των εμβολίων, η Pfizer για το μήνα Ιούνιο θα παραδώσει 2.070.900 δόσεις, η εταιρία Moderna 308.400 δόσεις και η εταιρεία AstraΖeneca κυμαίνεται μεταξύ των 400.000 και τον 500.000 δόσεων.
Η εταιρεία Johnson & Johnson έδωσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή- και από εκεί λάβαμε τα στοιχεία- ένα εύρος παραδόσεων, λέγοντας ότι θα συγκεκριμενοποιήσει τις παραδόσεις τις επόμενες ημέρες.
Τώρα σε σχέση με την απορροφητικότητα, από την εταιρεία Pfizer παραλάβαμε 4.268.550 δόσεις και διενεργήθηκαν 3.923.064 εμβολιασμοί, ποσοστό 91,65%.
Από την εταιρεία Moderna παραλάβαμε μέχρι το βράδυ της Κυριακής, 613.700 δόσεις και διενεργήθηκαν 545.015 εμβολιασμοί, ποσοστό απορρόφησης 89%.
Από την εταιρεία AstraΖeneca μέχρι το βράδυ της Κυριακής παραλάβαμε 1.351.000 δόσεις και πραγματοποιήθηκαν 949.614 εμβολιασμοί και το ποσοστό απορρόφησης είναι 70,3%.
Από την εταιρεία Johnson&Johnson, μέχρι την Πέμπτη 27/5, λάβαμε 132.000 δόσεις και διενεργήθηκαν 104.262 εμβολιασμοί, ποσοστό 79%.
Την προηγούμενη Τετάρτη 26 Μαΐου ανοίξαμε την πλατφόρμα για να κλείσουν ραντεβού και στα τέσσερα διαθέσιμα εμβόλια οι πολίτες της ηλικιακής ομάδας 35-39.
Έκτοτε έχουν κλείσει ραντεβού 107.000 συμπολίτες μας και τα στατιστικά για αυτή την ηλικιακή ομάδα διαμορφώνονται ως εξής: το 20,5% έχει ήδη εμβολιαστεί με τουλάχιστον μία δόση και το ποσοστό ανέρχεται στο 36% αν συνυπολογίσουμε τα ραντεβού.
Το Σάββατο 29 Μαΐου, άνοιξε η πλατφόρμα για να κλείσουν ραντεβού και στα τέσσερα διαθέσιμα εμβόλια οι πολίτες της ηλικιακής ομάδας 30-34 και μέχρι στιγμής 63.000 συμπολίτες μας έχουν κλείσει ραντεβού.
Τα στοιχεία συμμετοχής για την αυτή την ηλικιακή ομάδα διαμορφώνονται ως εξής: το 17% έχει ήδη εμβολιαστεί με μία δόση και το ποσοστό ανέρχεται στο 29% αν συνυπολογιστούν και τα ραντεβού.
Θέλω να σημειώσω εδώ ότι ανοίξαμε επιπλέον ραντεβού Johnson&Johnson στην ηπειρωτική χώρα από 7/6, δεδομένου ότι παραλάβαμε την Παρασκευή 28/5 78.000 και η εταιρεία μας επιβεβαίωσε και την παράδοση άλλων 78.000 δόσεων στις 3/6.
Οι πολίτες ηλικίας άνω των 30 μπορούν να κλείσουν ραντεβού και για τα τέσσερα διαθέσιμα εμβόλια. Οι πολίτες από 18 μέχρι 29 μέχρι στιγμής μπορούν να κλείσουν ραντεβού στο μονοδοσικό Johnson&Johnson και- αν επιβεβαιωθούν οι παραδόσεις από τις εταιρείες- πολύ σύντομα, το επόμενο χρονικό διάστημα, θα μπορούν να κλείσουν ραντεβού σε όλα τα διαθέσιμα εμβόλια για την ηλικιακή τους ομάδα.
Σε σχέση με την επιχείρηση «Γαλάζια Ελευθερία» έχουμε μία πολύ καλή ανταπόκριση μέχρι στιγμής. Το νησί που θα θέλαμε να αποδώσουμε τα εύσημα σήμερα είναι η Κύθνος που έχουμε ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης 93% με μία δόση και 79% πλήρως εμβολιασμένων.
Επίσης την καλύτερη μεταβολή στην εμβολιαστική κάλυψη την έχουμε στο νησί της Σύρου, όπου η εμβολιαστική κάλυψη στους πλήρως εμβολιασμένους αυξήθηκε από 12% στο 30%.
Θα ήθελα να σημειώσω ότι παραμένει χαμηλή η πληρότητα στα ραντεβού στα εξής νησιά: Σάμο, Νάξο, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Κάλυμνο.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Δ. ΒΛΕΠΑΚΗ: Ήθελα να σας ρωτήσω αν η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης έχει καταλήξει σε κάποιο πόρισμα και αν έχετε ενημερωθεί σε σχέση με μια γυναίκα 34 ετών που νοσηλεύεται αυτή την ώρα στο Τζάνειο, έχει μεταφερθεί από τον Πύργο. Από ότι μας λένε οι γιατροί έχει θρόμβωση και θρομβοπενία, έχει υποβληθεί και σε ένα χειρουργείο. Και θέλω να ρωτήσω αν εξετάζετε κάποια περίπτωση που να έχει πιθανή συσχέτιση μετά από εμβολιασμό από Johnson και αν ναι, ποια είναι αυτή.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Για την 34χρονη περιμένουμε το πόρισμα. Νομίζω ότι εξετάζεται την Παρασκευή από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων. Μας γνωστοποιείται όταν ολοκληρωθεί ο έλεγχος και πλαισιωθεί η διάγνωση της πιθανής ή βεβαίας συσχέτισης με το εμβόλιο.
Για το εμβόλιο Johnson νομίζω είναι η μια περίπτωση που νοσηλεύεται στον Ευαγγελισμό.
Δ. ΒΛΕΠΑΚΗ: Έχει ολοκληρωθεί; Δηλαδή έχει βγει πόρισμα;
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Όχι, πόρισμα ακόμη όχι.
Σ. ΚΩΣΤΑΡΑ: Είδαμε ότι την Παρασκευή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ενέκρινε το εμβόλιο για τα παιδιά 12-15 ετών. Αναμένουμε ότι το ίδιο θα συμβεί και στη χώρα μας. Και το ερώτημα είναι, κύριε Θεμιστοκλέους, εάν υπάρχει κάποιο πλάνο για το πότε θα ξεκινήσει στην Ελλάδα ο εμβολιασμός. Ο στόχος είναι πριν την έναρξη της νέας σχολικής σεζόν; Θα περιλαμβάνει τα παιδιά 12-15 ή θα γίνει άνοιγμα και στην ομάδα 16-17; Και ένα άλλο ερώτημα είναι εάν θα γίνεται στα παιδιατρεία ή στα εμβολιαστικά κέντρα. Κυρία Θεοδωρίδου, μεταφέρω την αγωνία των γονέων οι οποίοι αναρωτιούνται γιατί δεν δίνετε έμφαση αυτή τη στιγμή στον εμβολιασμό των ενηλίκων, ώστε να φτάσουμε σε ένα ποσοστό 75%-80%, και προκρίνετε να ξεκινήσει ο εμβολιασμός των παιδιών σε ένα εμβόλιο που είναι σχετικά καινούριο, δεν έχει δοκιμαστεί αρκετά και ανησυχούν ιδιαιτέρως.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Μάλλον θα έπρεπε να σας ευχαριστήσω διότι τονίζετε πράγματα τα οποία ανέφερα. Δηλαδή, πρώτον, η απόφαση δεν έχει ληφθεί ότι θα εμβολιαστούν τα παιδιά 12-15 ετών. Μπορεί να γίνει μια διαφοροποίηση ανάλογα με το τι θα μελετήσει η Επιτροπή και πως θα σταθμίσει τα πράγματα.
Μπορεί η σύσταση να αφορά μόνο σε παιδιά αυξημένου κινδύνου και όχι σε όλα τα παιδιά. Τις δε ανησυχίες των γονιών, τις λαμβάνουμε ιδιαίτερα υπ’ όψιν μας, ιδιαίτερα οι παιδίατροι που ξέρουμε ότι τους γονείς πρέπει να ενημερώσεις σωστά γιατί οι γονείς είναι αυτοί που θα δώσουνε την συναίνεση τους για τον εμβολιασμό εφόσον, επαναλαμβάνω, αποφασιστεί ο εμβολιασμός των παιδιών, ο οποίος δεν είναι μεταφορά της έγκρισης του ΕΜΑ. Είναι αντικείμενο το οποίο επεξεργάζεται κάθε χώρα με τα δεδομένα της ξεχωριστά.
Αλλιώς είναι τα δεδομένα, ας πούμε, της γειτονικής Ιταλίας, αλλιώς της χώρας μας, ακόμη- αν θέλετε- και στη νοοτροπία των γονιών, στους οποίους έχουμε μεγάλο σεβασμό και έχουμε όλα αυτά τα χρόνια συνεργαστεί άριστα για να έχει η χώρα μας ένα υψηλό ποσοστό εμβολιασμού για όλα τα λοιμώδη νοσήματα.
Και πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα και στους παιδιάτρους, οι οποίοι έχουν στα χέρια τους τους εμβολιασμούς των παιδιών και που θα παίξουν σημαντικό ρόλο και για αυτό το εμβόλιο.
Μ. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ: Πιστεύω ότι το μεγαλύτερο μέρος της ερώτησης απαντήθηκε από την κυρία Θεοδωρίδου. Εμείς, ως Επιχειρησιακός Σχεδιασμός, θα πρέπει πρώτα να τοποθετηθεί η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, να δώσει τις κατευθυντήριες οδηγίες και μετά να προσαρμόσουμε τον δικό μας σχεδιασμό.
Σε κάθε περίπτωση δεν θα προηγηθούν τα παιδιά, ακόμα και σε θετική απόφαση, πριν από τον γενικό πληθυσμό.
Το θέμα για τους παιδιάτρους δεν είναι κάτι που εξετάζουμε αυτή την στιγμή. Θα το δούμε όταν τεθεί.
Β. ΑΓΓΟΥΡΙΔΗ: Καλησπέρα. Κύριε Θεμιστοκλέους, θα ήθελα να έχουμε μια εικόνα τι θα γίνει με το πρόγραμμα των εμβολιασμών κατ’ οίκον, πότε αναμένεται να ξεκινήσει και ποια εμβόλια θα αφορά. Φαντάζομαι ότι είναι και στόχος για να αυξηθούν τα ποσοστά των εμβολιασμένων σε μεγαλύτερες ηλικίες. Και μια διευκρίνιση σε ό,τι έχει να κάνει με την ομάδα 18- 29. Όσοι θέλουν να εμβολιαστούν από αυτή την ηλικιακή ομάδα, πότε θα είναι διαθέσιμα πάλι ραντεβού μετά τις 3/6, τις 7/6 που είπατε ότι θα πάρουμε δόσεις ή θα πρέπει να μπαίνουν συχνά για να ελέγχουν; Κάθε πότε πρέπει; Και με ποια εμβόλια επίσης; Πέρα από το Johnson & Johnson.
Μ. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ: Κατ’ αρχάς, για το πρώτο θέμα, όσον αφορά τους κατάκοιτους, πιστεύουμε στην επόμενη ενημέρωση, την Δευτέρα, θα ανακοινώσουμε το πλήρες σχέδιο για τους κατάκοιτους και εκεί θα δώσουμε και τις λεπτομέρειες και για το ποιο εμβόλιο θα είναι.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, από την στιγμή η εταιρεία Johnson & Johnson δεν μας δίνει πλάνο παραδόσεων, όπως οι άλλες εταιρείες, εμείς με το που έρχεται μια ποσότητα παράδοσης θα πρέπει να ανεβάζουμε και τα ραντεβού. Εντωμεταξύ, όπως έχω πει, μπορεί πολύ σύντομα να ανοίξουμε αυτή την ηλικιακή ομάδα και σε όλα τα διαθέσιμα εμβόλια, στα τρία διαθέσιμα εμβόλια για αυτή την ομάδα. Θα πρέπει να βλέπει αν έχουν ανέβει ραντεβού έτσι ώστε να κλείσει.
Γ. ΣΑΚΚΑΣ: Ακούγεται αρκετά συχνά ότι πολλοί πολίτες, το είχατε αναφέρει και την προηγούμενη φορά, φοβούμενοι, ακυρώνουν τη δεύτερη δόση του εμβολίου και το έχουμε μάθει από διάφορα εμβολιαστικά κέντρα. Και δεν αφορά μόνο της AstraΖeneca το εμβόλιο αλλά και άλλα εμβόλια τα οποία δεν γίνεται η δεύτερη δόση.
Αν υπάρχει κάποιο ποσοστό ακυρώσεων, αν γνωρίζουμε έναν αριθμό, και από την άλλη μεριά τι γίνεται με αυτούς τους ανθρώπους. Δηλαδή, όταν κάποιος δεν κάνει τη δεύτερη δόση του AstraΖeneca, μπορεί να ξαναμπεί και να επιλέξει κάποιο άλλο να αντικαταστήσει ώστε να θεωρηθεί σαν ένας εμβολιασμένος πολίτης;
Μ. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ: Όσον αφορά το αν κάποιος δεν κάνει τη δεύτερη δόση. Κατ’ αρχήν να πούμε ότι η σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών- και είναι ισχυρή σύσταση- είναι ο εμβολιασμός με τη δεύτερη δόση να επαναλαμβάνεται με το ίδιο εμβόλιο, εκτός από πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις. Άρα κάποιος που δεν θα κάνει τη δεύτερη δόση του εμβολίου, δεν υπάρχει επιλογή για να κάνει με άλλο εμβόλιο.
Όσον αφορά τα στοιχεία δεν είμαι πρόχειρος να σας τα δώσω. Δεσμεύομαι μέχρι αύριο να σας τα δώσω. Δεν φαίνεται, πάντως, στο σύστημα να έχουμε μεγάλη, αυτό που λέμε, τάση. Αυτοί που έχουν κάνει την πρώτη δόση συνεχίζουν και κάνουν και τη δεύτερη δόση.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Για το θέμα της δεύτερης δόσης που αναφέρατε έχουμε τονίσει ότι η δεύτερη δόση και με το εμβόλιο της AstraΖeneca είναι ασφαλής. Δεν παραπέμπονται σε δεύτερη δόση με το ίδιο εμβόλιο, άτομα τα οποία έχουνε εμφανίσει κάποιες σοβαρές επιπλοκές, κυρίως θρομβώσεις σε μεγάλα αγγεία ή άλλες καταστάσεις που δεν μπορούμε να τις συμπεριλάβουμε όλες στις συστάσεις μας, που βάσει αιτήματος στην ειδική επιτροπή τις εξετάζουμε και εγκρίνουμε τη χορήγηση ενός διαφορετικού εμβολίου.